Sevgili anne ve babalar, ergenlik döneminde sıkça karşımıza çıkan dikkat problemlerini incelemeden önce ergenlik dönemi nedir, hangi yaş aralığını içerir ve gelişimsel ödevleri nelerdir bunları iyi bilmek gerekir.

Ergenlik dönemi, genellikle çocukluktan yetişkinliğe geçiş periyodunu tanımlar. Ergenlik, fiziksel, duygusal ve sosyal olarak büyük değişikliklerin yaşandığı bireyin bu değişikliklere uyum sağlamaya çalıştığı bir dönemdir. Genellikle 10 ile 19 yaşları arasında başlar ve ergenlik tamamlandığında yetişkinliğin başladığı an net bir zaman çizgisi ile belirlenemez, çünkü bu süreç bireyden bireye değişir. 

Gençlik döneminde vücut hızla gelişir ve büyür. Hormonal değişiklikler yaşanır ve cinsiyet özellikleri belirginleşir. Bu dönemde genellikle bireylerde ruh hali değişimleri, özgüven problemleri, kimlik arayışı, bağımsız olma arzusu gibi psikolojik ve duygusal iniş çıkışlar ortaya çıkabilir. Aynı zamanda ergenlik dönemi, sosyal ilişkilerde ve akademik performansta da önemli değişiklikler yaratır. Bazı gençler sosyal yönlerini geliştirip kalabalık gruplar içerisinde yer almaktan mutlu olurken bazı gençler kendine bir dünya yaratır ve yalnız kalmak ister.  

Tüm gelişimsel süreçler içerisinde ergenlik döneminde bireyin sosyal ve akademik hayatına etki eden dikkat problemleri de ortaya çıkabilir. Dikkat eksikliği nörolojik ve çevresel faktörlerin etki etmesiyle oluşabilir. Bireyin bu problemi yaşadığına dair bazı belirtiler gözlemlenebilir.

Bu belirtiler;

• Odaklanma zorlukları ve dikkat dağınıklığı: Verilen görev ve yönergelere konsantre olmakta güçlük çekme, dikkatinin kolayca dağılması ve bir eylem üzerinde iken eylemin amacının unutulması.
• Hareketlilik ve yerinde duramama: Sürekli hareket etme isteği, sakin kalamama. Ders süresi içerisinde ayağa kalkma, elde herhangi bir eşya ile oynama gibi durumlar.
• Aceleci davranışlar ve dürtüsellik: Düşünmeden karar verme, ani tepkiler gösterme, kurallara uyamama,
• Hatırlama güçlükleri: Eşyaları sık sık kaybetme, belirlenen buluşma saatlerini unutma.
• Kısa sürede sıkılma: Yapılan eylemden kısa sürede sıkılma, ilgi alanını hızlıca değiştirme.
• Düzensizlik ve organizasyon zorlukları: Eşyaları düzenleme ve planlama yapmada zorlanma, odasını ve dolabını düzenli ve temiz tutamama 
• Planlama ve zaman yönetiminde sıkıntılar: Gün içerisinde yapacağı işleri öncelik sırasına koyamama ve zaman yönetiminin zayıf olması.
• Hayal kurma: Herhangi bir sorumluluğunu yerine getirirken hayal dünyasında kaybolma, uzun uzun düşünme.
• İletişim kuramama: Zaman zaman konuşmaları kesme, konuşmamın ortasında tamamlamadan yarıda ortamı terk etme, bireye doğrudan konuşulduğunda bile dinlememe.

Ergenlik döneminde yaşanılan bu süreç akademik başarıyı da olumsuz etki eder. Özellikle sınav hazırlık dönemi içerisinde yaşanılan dikkat sorunları beraberinde kaygıyı getirir. Öğrencinin ders başarısı yüksek ancak sınav başarısı düşük olabilir. Sınavlar anında yaşadığı dikkat problemleri öğrencinin başarısına ket vurabilir sınav sonrasında başarısızlık hissi yaratabilir. Tüm bu sonuçlar ile karşılaşmamak, en azından etkilerini kontrol edip en aza indirebilmek için dikkat eksikliği adına yapılabilecek bazı önlemler vardır.

Bu önlemler;

1. Teşhis ve Değerlendirme: Uzman bir hekim, belirtileri değerlendirir ve doğru tanıyı koyar. Doğru destek planının oluşturulmasına yardımcı olur.

2. İlaç Tedavisi: Dikkat eksikliği belirtilerini kontrol altına almak için uzman kişi tarafından uygun görülürse ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi semptomları azaltmak içindir.

3. Psikoterapi: Bireysel veya grup terapisi, dikkat eksikliği semptomlarıyla başa çıkmayı öğrenmeye yardımcı olabilir. Terapi, stratejiler geliştirmek, öz düzenleme becerilerini artırmak ve olumlu davranışları teşvik etmek için kullanılabilir.

4. Eğitim ve Danışmanlık: Dikkat eksikliği  yaşayan kişilere ve ailelerine bilgi ve destek sağlamak için eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunulabilir.. Bu, durum ailelerin ergenlik çağındaki çocuklarını anlamalarına, etkili yaklaşım yöntemleri geliştirmelerine yardımcı olabilir.

5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve stres yönetimi teknikleri, nefes egzersizi dikkat eksikliği belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

6. Destek ve Anlayış: Aile, öğretmenler ve arkadaşlar, ergenin yaşadığı zorlukları anlamak ve desteklemek için önemlidir. Empati ve sabır, bu süreçteki önemli unsurlardır.

7. Teknoloji  ve Çevresel Düzenlemeler: Dikkat dağıtıcı unsurları azaltmak için, ergenin çalışma ortamı düzenlenebilir ve teknoloji kullanımı kontrol altına alınabilir.

Her bireyin ihtiyaçları farklı olduğundan, tedavi ve destek planı kişiye özgü olmalıdır. Uygun destek seçeneklerini belirlemek için bir uzmana danışmak önemlidir.  Her iki durum içinde aileyi ve öğrenciyi yönlendiren kişiler dikkate alınmalıdır. Birey gündelik hayatında basit egzersizler ile de bu süreci destekleyebilir.

Mentör Büşra Çolak