Hepimiz birbirimize benzeseydik ne olurdu? Kaşımız, gözümüz, yüzümüz, boyumuz, kilomuz, ihtiyaçlarımız, duygusal yapımız, mizah yeteneğimiz, bakış açımız veya kişiliğimiz… Muhtemelen diğerleriyle konuşmaya bile gerek duymazdık. Peki ya sarının, mavinin, kırmızının, yeşilin ya da kahverenginin hepsi beyaz ya da siyah olsaydı ne kadar sığ ne kadar yüzeysel ne kadar sıradan olurdu kim bilir? 

Doğadaki tüm farklılıklar gibi insanlarda birbirlerinden farklılaşır. İnsanlar fiziksel özellikleri, kişilik özellikleri, ilgi ve değerleri gibi konularda birbirlerinden farklılık gösterirler. Her insan bir parmak izine sahipken hiçbir parmak izi birbirinin aynısı değildir. Boy, kilo, saç ve göz rengi gibi özellikler insanların fiziksel özelliklerindendir. Dışa dönüklük, açık sözlülük, dürüstlük, duygusallık, çalışkanlık ve fedakârlık gibi özellikleri ise kişilik özelliklerindendir. Her bireyin olaylar karşısında verdikleri tepkiler ve bu tepkilerin oluşturduğu duygular kişiden kişiye değişmektedir. Peki bunca farklılıkların içerisinde bir arada yaşayabilmek için ihtiyacımız olan duygu sizce nedir? Cevabı çok basit, saygı. 

Diğer bir deyişle bireysel farklılıklara saygı. Peki farklılıklarla karşılaştığımızda hangi tutum ve davranışları sergileriz? Bunlara bir göz atalım...

• İnkâr etme; Farklılıkların varlığını inkâr etmek onları yok saymak. İzole etme; Farklılıkları olan bireyleri dışlamak.
• Bastırmak; Farklılıklar bilinmesine rağmen o farklılıkları görmezden gelmek.
• Hariç tutmak; Aynı özelliklere sahip değilse dışlamak, ayrıştırmak.
• Hoşgörü; Düşünce ve davranışları anlayışla karşılamak.
• Dahil etme; Farklı özellikleri olanları grup içine kabul etmek.
• Farklılıklara değer vermek; Başkalarının gözlenen farklılıklarını önemsemek yani değerli görmek.
• Nazik olmak; Toplumda nezaket kurallarını uygulamak ve bu kurallara uygun herkese eşit davranmak.
• Empati duymak; Farklılığı olanların maruz kaldığı olumsuz duyguları anlamak.

Bu tutum ve davranışlar bireysel farklılıklara karşı olumlu veya olumsuz davranışlara örneklerdir. Belli bir özelliğine göre bireyleri yargılamamak, herkesin kendi doğruları olduğunu ve bu doğrular doğrultusunda hareket ettiğinin farkında olmak bireysel farklılıkları zenginlik olarak görebilmektir. Nasıl ki beş parmağın beşi bir değildir, nasıl ki her şey yetişirken ihtiyaç duyduğu toprak, su ve ısı farklıdır. İnsanlar da çiçekler gibi farklı imkanlara ve şartlara sahiptirler. Bu farklılıklara rağmen bireye saygı duymak onun varlığını kabul etmektir. Her birey saygı ve değer görmeye layıktır. Peki bireysel farklılıklara saygılı olmak için iletişimimizde ne gibi değişimler yapmalıyız? Olumsuzluk karşısında yaşadığımız bu olumsuz durumu anlamak için zaman verebiliriz. İletişimimizde daha net cümleler kurabiliriz. Genellemelerden uzak durabiliriz, bu sayede insanları tanımak için fırsat verebilmiş oluruz. Diğer insanlara karşı nazik, empatik olabiliriz. Farklılıklara rağmen bir arada saygıyla yaşamayı hep birlikte başarabiliriz.

Farklılıklarımız aynı şapkaya bakıp şapkanın farklı yönlerinden farklı renklerini görmek gibi ama baktığımız yer aynı. Farklılıklarımız aynı hayatın içinde, bastığımız toprak aynı soluduğumuz hava aynı baktığımız ağaç aynı olsa bile farklı görmek demek. Farklılıklarımız bizim özelliklerimiz, bizim biricikliğimiz. Farklı olmak eşsiz ve özel olmak demektir. Farklı olmak doğaldır. İnsanlar tıpkı gökkuşağındaki renkler gibi rengarenktir. Hepimiz birçok rengin karışımıyız. Herkes farklı yeteneklere sahiptir ve farklı şekillerde öğrenir. Zihinsel ve fiziksel engelli kişiler bazı şeyleri yapmakta zorlanabilirler. Birçok insan engelli olmalarına rağmen muhteşem işler başarmışlardır. 

Aşık Veysel 6 yaşında yakalandığı çiçek hastalığı nedeniyle görme engelli olmuştur. Babasının oyalansın diye aldığı sazı ile avunurken okuduğu şiirler ile ülkemizin en ünlü halk ozanlarından biri olmuştur.

İnsanları tanıyarak ön yargıya kapılmadan çok dikkatlice bir fikir geliştirmek gerekir. Böylece başkalarını incitmemiş ve yaşanacak günleri kaçırmamış oluruz. Gelin bunu deneyelim…