Okul Fobisi İle Başa Çıkma Ve Okula Uyum

Bu yazımızda, yeni eğitim öğretim yılına başladığımız bu dönemlerde okullarda karşılaştığımız en önemli sorunlar arasında bulunan okul fobisi konusunu ele alacağız.

Okul Fobisi Nedir

Okul fobisi ya da okul reddi, kısaca çocuklarda kuvvetli bir endişe nedeniyle okula gitmek istememe durumu olarak tanımlanır. Okul fobisi genellikle anaokuluna ya da ilkokula başlayan çocuklarda görülürken, daha az oranda ortaokul ve lise öğrencilerinde de görülebilmektedir.

Okul Fobisinin Nedenleri ve Belirtileri

Okula başlama, aile açısından en az çocuğun konuşması ya da yürümesi kadar önemli bir geçiş aşamasıdır. Bu dönemde aileler çocuğun evden ayrılması ve yeni bir sosyal ortama girmesi konusunda aşırı korumacı tutumlar sergileyebilmekte ve çocuğun okul korkusunun gelişmesinde istemeden de olsa etkili olabilmektedirler.  Okula başlama, çocuk açısından ise belli bir ruhsal olgunluğa ulaşmış olmayı gerektirir. Zihinsel gelişimi normal olan bir çocuk, ruhsal açıdan evden ve ailesinden kopabilme olgunluğunu gösteremeyebilir. Bu çocuklar için okula başlama sevindirici bir olay değildir. Okula yeni başlayan her çocuk için okuldaki öğretmenler ve arkadaşlar başta onun duygusal olgunluğuna bağlı olarak az veya çok bir tehdit unsurudur. Bu durum çocuklar üzerinde büyük bir psikolojik baskı yaratabilir ve buna bağlı olarak da okula yeni başlayan bazı çocuklarda baş ağrıları, karın ağrıları, bulantı, kusma, iştahsızlık, uyku bozuklukları gibi çeşitli bedensel belirtiler veya kekemelik, tik oluşumu, altını ıslatma, tırnak yeme gibi çeşitli uyum problemleri görülebilir.

Okul Fobisi Olan Çocukların Genel Özellikleri

Okul fobisi genellikle çevresiyle sosyal ilişki kurmakta güçlük çeken, içedönük, çekingen çocuklarda gözlemlenmektedir. Bu çocuklar genelde aşırı koruyucu bir ebeveyn tutumuyla yetiştirilmiş olup ailelerine, özellikle annelerine bağımlıdırlar. Ebeveynleri olmadan bir yere gitmek, bir şey yapmak istemezler.

Okul Fobisiyle Başa Çıkmak İçin Ailelere Öneriler

Öncelikli olarak çocuk anlayışla karşılanmalıdır. Çocuğu ko­lundan tutup zorla okula götürmek sağlıklı bir çözüm değildir. Kızmak, öf­kelenmek, şiddete başvurmak problemi çözmeyeceği gibi daha da ağırlaştırabilir. Çocuğu suçlama­dan önce onu dinleyerek, ona değer verdiğimizi hissettirerek soruna neden olan faktörleri bulmak çözüm için ilk aşama olmalıdır. Çocuğa yaşadığı bu korkunun başka çocuklarda da görülebildiği ve problemin aşılmasının mümkün olduğu anlatılmalı, güven verilmelidir.

Anne-babasından ayrılma kaygısı olan ve bu yüzden okul fobisi yaşayan çocuklar için uygulanılabilecek etkili bir yöntem de sistematik duyarsızlaştırma yöntemidir. Bu yöntemde çocuğun ebeveynlerinden ayrılmaya yavaş yavaş alıştırılması söz konusudur. Anne veya babanın önce sınıfta, sonra koridorda, bahçede ve daha sonra çocuğu evde beklemesi gibi... Önemli olan çocuğun kendini güvende hissetmesi ve rahatlamasını sağlamak olduğu için bu aşamaları çocuk rahatlamadan geçmemek oldukça önemlidir.

Çocuğun okula uyumu sürecinde oldukça önemli olan bir diğer nokta da anne ve babanın tutarlı ve kararlı davranmasıdır. Anne ve baba okula gitmenin gerekli olduğunu kesin ve net bir ifadeyle çocuğa anlatmalıdır. Çocuğun kaygısı hakkında konuşulurken çocukla alay edilmemeli ve çocuk, kaygısından dolayı küçümsenmemelidir.

Son olarak, anne ve babaların çocuklarını okula gönderirken vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutmaları, çocuğun ayrılıkların doğal ve olağan bir durum olduğunu hissetmesine yardımcı olması bakımından oldukça önemli bir detaydır. 

Okula Uyum Sürecinde Öğretmenlere Öneriler

Okula uyum sürecinde çocuğa üstesinden gelebileceği görevler verilerek kendine güven duygusunun gelişmesi sağlanmalıdır. Bu noktada öğretmenlere de önemli görevler düşmektedir. Sınıf içerisinde öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun etkinlikler düzenlenmeli ve her bir öğrencinin etkin katılımı sağlanmalıdır. Sınıf içi etkinlikler öğrencilerin okula uyumunu kolaylaştırdığı gibi öğrencinin sosyal becerilerinin gelişmesine de anlamlı katkılar sağlamaktadır.

Okula uyum sürecinde öğretmenlerin veliler ile işbirliği içinde olması da oldukça önemlidir. Öğretmen ve velilerin karşılıklı olarak değişime ve yönlendirmelere açık bir tutum sergilemesi, çocuğun sosyal becerilerinin desteklenmesi ve duygularının paylaşılması okula uyum sürecini kolaylaştıracaktır.